Меню Закрыть

Аудиовизуальный фонд исчезающих языков

19 22 32 16 34 27 23 25 28 29 30 31 17

Якутия



Томпонский район

 



Аудио запись Голикова Наталья Михайловна - Едек

Записано Кузьминой Р.П.

в с. Тополиное Томпонского района

12 июля 2007г




Эдек

Нимкам укчэндэку өhирэп би абаганилбу укчэнэмкивутнэ. Дьиӈ өтэл-өтэл элэкэh эвэhэл урэкчэн додун, эмӈэ окат додун битчэл, йаднан-да тарчикан д’эбэннэтнэн йаднан ачча бичэ. Дьэ тарбач ноӈартан гулуӈавур йадкар буркаточ кулудникаhар бичэл. Дьэ тарич боллагана өмнэкэн hивалча, тугэни омолчалан hивалча н’арикан, йачакане бугаhки гиркоhанча, мэндэнэчэ д’уру йак-та бакумча гөникэн. Дьэ, тарич горла-горла окату эмӈэ окату hолча, hалгын болла. Тарапту оранни-да ачча бичэ. Дьэ тарич ӈэнэдникэн hөттиди, hилаллиди эгд’эн-эгд’эн д’ол ойдун урэкчэн hэйэдун тэгэhэнчэ. Тэгэтникэн мулгатча: «Эрэк таӈара гэрбэ бигрэн-гу, ачча-гу бигрэн. Бими-дэ минду йами эти бэлэттэ,-гөнчэ, - би-дэ бэй одай мандуттом». Гөтлэ бичэ тарак бэй.

Дьэ тарич тачин гөникэн мулгатникан тэгэчэддиди йав-да эчэ бакра, йав-да эчэ-дэ иттэ, эчэ-дэ йар. Д’угандулайи мучуча. Аhиӈан таду йаккаре элдэмду биччэ. Ноӈардулатнан гулунтан эрэ биhни болла, уонна hөнтэтнэн йаднан-да ачча.

Дьэ эрэк этикэӈэн гөнчэ, улгимичэ н’ариӈан:

-Эрэк hит-кэ йав нэкми тэгэчэд’энни, йав баканни,- гөнчэ, - д’эбдэвур.

Аhи гөнчэ:

-Би нубав тавром,- гөнчэ,- тарав нубав таврид’ур ириттэкэт ӈидук-тэ ай бид’ин, д’алубган биннэмдэс,- гөнчэ.

Һуйуттид’р тараӈур д’эптид’ур hуклэhэнчэл. Адитта ай бичэ, д’алучал.

Дьэ тарич толкондулайи толкотча эрэк н’ариӈат.

-Эрэк би урэкчэн hэйэдун биддэм, - гөнни,- таду боллагана таӈара гэрбэв илэ биhивэн улгэмдэв,- гөнчэ.

Толкунтон. Толкунтонтуникан төрэчэ. Тарит тарак таӈара болла адитта биhни эбит. Эчин гөнни:

-Д’улай мучули. Мучуракаh боллагана йадимкэнэ Тимина бадикар илдакаh эд’эhкэh hатар анидим,- гөнчэ.

Эрэк миаӈчича эрэк н’ари. Йаккул гэрбэ бичэ бид’ин болла. Тачин гөникэн миалча хуклэдникэн. Миаллиди элбэмдукуй н’өчэ. Н’өрэкэн арай йак дичунни көчукэкэн н’обатикакан хонӈачан дэhчичэ, тогочочча. «Эрэк йак гэрбэ»,- гөникэн эрэк н’арикан hөрриди тэмиhинчэ. Итчэ. Тараӈи:

- Эрэк-таки идук эмчэ. Д’улай ивдэк эрэв, он-ко йан-да эн’энни-да, йан-да, нив-дэ гэрбэ эhни ичур.

Д’улай ивчэ. Аhиӈан оламча:

-Эрэк йак гэрбэв ивэнни?

-Дьэ, эhэм hаро, догор. Һуркэн hут биддэн’ун-дэ. Тара ичим йатми тадур биддэн. Тарко таӈара гөнин минтики hатар эд’эккэh бөдиӈэву. Тарав он урэчин,- гөнчэ.

Дьэ тар тараӈгамур дьэ өлгэвэтникэн бивэчэччэл, көчукэн бичэ тараӈатно. Ѳлгэвэтникэн бивэткэрэчэл. Тарит ноӈан илэ гиркан-да тала урэкчэндулэ эрэк н’ариӈат элгэрэкэн боллагана эрэк арай чамак д’уван бакуканча тарак эд’экэӈэн. Эрэк чамак гэрбэв-дэ тарав-да йади бэркэн’ эрэ бэркэчэннэт болла, мэнди одаӈд’и. Эрэк бэркэн’ бэркэрин. Эрэк чамакаӈи мача, ок-та ок-та уйэлэй эдэӈи мар.

Дьэ, эмдид’и, д’улай эмдид’и өрэӈчиникэчэкэнэт йаӈчанчал эд’эк орчанчал эмникэн өрэӈчиникэн эмчэл. Эмдид’ур дьэ чамаку hигчэ, hигрид’ур букэтын ади-да долбунив д’эптэ болла.

-Дьэ тарбачан эрэк адитта ай эбит,-гөнчэ эрэк бэй.

Букэтын дэлби өрэлдэчэл аhиӈан-да, эрэк бэй-дэ.

Дьэ эрэк аны hонӈачачан аны өлгэвэчэн оча эрэк букэтын. Нумак-та нумак оча. Һонӈачайакам өлгэвми-дэ наар д’улдэдун ӈэнгэрэчэ. Н’овдай мандуткарача. Тар ноӈан йав-да бактан н’учэмӈэ бичэ эбит. Тар д’улдэд’и ӈэнукэникэн иттэкэн эр буйун арай биччэ, оӈкотча. Дьэ эрэк буйуӈэн дьэ эрэк бэркэнд’и йаринканэ нэмкэрин. Буйуӈэнд’эй йанкара букэтын мана. Дьэ тараӈи hигрэн. Дьэ тарит боллагана гөнчэ:

-Эрэк дьэ адит таӈара биhни эбит, би только эрэв эд’экэӈи hоч аич hэлбэтникэн биhэку hин бэй од’имнаву эбит,- гөнчэ.

Дьэ тарит гиа анӈинала мудан биhин эрэк эд’экэӈэн н’обатийакан орчанни иhучэ букэтын. Эрэк буйуӈэнд’эй эр гиаванматлай буйуӈи нандаван hиррид’и эрэк н’ариӈат боллагана мавуткай одла бичэ. Мавуткай оча. Дьэ д’лэhкиндун дьэ тар яйкара hонӈачачами тарич мавутач hурэд’ин йаникан-каре hурэдун д’аватникан ноӈман никандун уйчиникэн д’улдэд’и н’оговчигрэчэ эрэгэр. Дьэ тараптукун д’алутникан биhи оча эрэк бэй. Тадук боллагана амарла эрэк хонӈачайакан йавкан одни болла. Тараӈи д’улдэд’и н’овукатникан эрэк авгич эмчэ эмиэ йак эрэ hаттикан эмдин. Эрэк hаттикан эмчэ. Эрэв эд’экэӈи эрэк н’арикан гөнчэ:

-Эрэк би ондату бидэн, - гөнчэ, - дьэ эрэк ондатчи йак этэм эӈэйэ од,-гөникэн.

Эрэк hаттикан эрэк н’обатийакан ноӈан йалан-каре йавкачандулан эмдин-дэ. Дьэ тарбач эмчэлэн тар д’өр hаттикайакан одни н’ан тар йавканни биhни. Дьэ тарит тараптукун дьэ эрэк эвэн орапчи оча уhу.

Тачин гөникэн укчэндын би өhирэп абыгав.



Авторизация
*
*
Генерация пароля