Меню Закрыть

Аудиовизуальный фонд исчезающих языков

Эвены и их язык

19 22 32 16 34 27 23 25 28 29 30 31 17

Якутия

Тундренные юкагиры

30

Якутия



Верхнеколымский район

 



Видео запись Слепцова Прасковья Ивановна



Би абагаву Громов Уйбаан Афанасьевич гэрбэн биhин. Ноӈон эгд’эн орон эӈэйэ биhин. Ноӈон миан д’ɵр hутэлкэн биhин. Д’улиги кэргэми Ɵймɵкɵндук умучэ биhин, Ульяна гэрбэн д’улэгэ. Тарит гянан кэргэнни Акулина Львовна Никулина гэрбэ биhин. Ноӈордукутон миан илан-гу куӈа hутэлкэн биhин. Амарги Акулина Львовна герой эн’эн биhин, абагав болла оролни hойа орон бичэ. Таров оролбан умӈэ били Һэбескэй былаас араhа одиӈсин буолуоҕа эмникэн экспедиция эгин илбэскичыл, ӈэннэскичыл. Тачин бэйд’ур эмдэ-дэ эмдид’ур дэлкэрид’ур илбэскичэл оролбутон. Тарич кулактаhын hагана орокон боллар ноӈман кыайан эчэл кулактар, умӈэ дɵмӈэлэ тэгэлэ бичэ. Гэлэтнэми-дэ эчэл бакра биhитэн. Ɵмнэкэн hɵллɵтми ɵмэн Абыйдук эмнид’и ɵмэн бэй дэлби hаӈарбыт. Аhукут hуручэ эбит hуруӈкэлэвур тавор. //___///____. Тарак hурэлни. Упэву герой эн’эн биhин, орделкан эӈин, абыгав боллар князь биhин, бичэ ɵтэл урэкчэндулэ. Илан-гу адив стадалкан бичэ, hойа, миандук-та hулэк, адивут н’ама hойа оролкан бичэ. Таров оролби иландула тɵрлэ д’авоткич н’ан бɵйд’и hурэлни эгин утукичил оролбан. Тарит тар абыгав аччоча упэв эмиэ. Тарит би амму Громов Михаил гэрбэ ноӈон колхозла отут каhыс эрэ сыллахха иланмиар надон-гу иланмиар адилакка анӈанила Арылах колкоhон гэрбэ тэрилэнчэ, тала тар оролби колборидьи hамай д’уллэ умӈэ колкозла ичэ. Тар ноӈортон колкозтакал очал, hулапчан’ун орнимур эӈэйэнимур колкозла гачал. Чэ ол курдук. Ол тукары уйэ тукары д’албу табаhытал биhитэн. Наар оран’ hɵллɵткэрэр, тараком массына-да, самолет-та ачча. Тэгэлэ магы тугэни устадун, тугэниду алтынньы биагдук май биаглан истала тугэни устадун д’аӈна hɵргэрэр оран’ эйму, амму. Мину боллар осколала эмэӈнэр интернэтлэ. Таду би ɵмэккэкэн биггэрэрэм, осколала уɵрэнэскиггэрэрэм. Д’алби боллар букатын д’уганиду урэкчэндулэ иссидамак бакалдаграрам, болониду д’алдукуй hɵрчэ бэй. Тачин улэлэл наар hɵргэлэл, орондула hɵллɵттэ, тугэниду д’аӈна, д’уганиду орондула н’ан түлэхсит бигрэр эрэгэр. Орам кɵсчид’эӈгэрэр. Мину ɵмнэкэн кɵчукэн биӈсиву уӈнэ стадала коралдук н’ɵврид’ур стадала hɵррэлти. Амму, эньму биhэ, илан биhэп бутун стадала. Тарит тар. Д’албу болла бад’икар hатарсиду hɵррɵттэ. Һиэhэчэн hатаралчалан эммɵттэ, инэӈ устадун оралдулавур hɵррэ. Мину ɵмэккэн эмэвэттэ. Оhоки эд’и дуруврэкил гɵвэттэ.

hоки дуруми эрэв бодурулуканд’инни-да палаткав, эд’и дуруткирэкир оhоку гɵникэн очакаву тэтурид’ур тачин эмэӈнэр. Тарит hɵллэкисчид’эннɵттэм тугэниду. Тарит ɵмэн-дэ орон эмдэкэн hамай би дэлби ɵрэлдэгрэрэм, гиркэву гɵникэн оран эмдэкэн, ɵтмэрэкэн ɵмэн-дэ оран. Тачин-да тар ад’ит hɵӈуннэрэм hоӈгарарам-да ɵмэккэн битми hɵӈулгэрэрэм. Тарит hатараладдакан д’учандула ɵвɵн д’улан ирид’и уӈнэ hулдалаи уйамкан нандан hулда тала hулдалаи ирид’и дэсчиhнɵттэм ойолкан-да, таду дьэ hиакиӈчид’ан’аттом ок-ка д’албу эмд’ир гɵникэн. Оhокот долбу hатаралчалан эмн’эттид’ур дьэ ойур нукрид’ур, оhоку дурурид’ур дьэ улиткэрэр, дьэ hуклэhэмкэӈнэр. Амарла амму уйэ тукары уйэтин тукары дьамсык, табаhыт. Эн’му эмиэ д’аӈна эгин hɵллɵткэрэн уйэи тукары. Амму н’уӈэнмэр дигэндулэи н’уӈэндулэи-гу аччорин эрдэ. Эймуhиву боллар уйунмиар д’ɵрин-гу илан-гу анӈаниӈнай истала биhин. Эрэгэр ноӈон урэкчэнтэки hɵргэрэн. Би миэрнэд’и н’окади тɵрэндун д’угадд’оттом болла, hурɵлбу hойа, ол иhин эйму-дамар аччорилаи истала наар д’угани ахсын урэкчэндулэ hɵргэрэн. Тарит тар эйму тыhынча тогус сүс уйунмиар анӈанила аччорин. Таров бэйд’и кэргэму бисни, hурɵлбу н’уӈɵн hутэлкэн биhɵм: дигэн аси, д’ɵр н’ари. Кэмнэринэн бутунд’ур hин hɵлɵттэ аит. Һурɵлбу түлэхсит ɵмэн hуту, ɵмэн hуту амн’уми тар крестьянскай каhайыстыба тэриндид’ур таров ɵтур, hан hурɵлбу ɵмэн hуту экэӈу hунад’у Арылахту бэйдун тэгэттэн эмиэ hуркэн, дигэн hутэлкэн, кэргэнни бисни, hɵкɵлкэн ади-да. Н’ан омолгав эмиэ Арылахла тэгэттэн, акаӈа, эмиэ дигэн hутэлкэн. Элэ д’ɵр hунад’у тэгэттэн. Гиа роддомна улэлэн, гиаӈа Арбитала улэлэн. Ɵмэн hунад’у Зырянкала тэгэттэн, учутал. Эмиэ илан hутэлкэн.

Н’ан йав укчэнд’им? Би бɵйд’и оттон эгд’эн уɵрэку эчу уɵрэннэ, тиэми тар или-тали пенсияла н’ɵрилэй истала детсадла улэлэрив, орондула улэлэрив, детсадла улэлэрив, тарит почтала улэлэрив, тарит амарла быткомбинатла улэлэрив. Тар быткомбинатла улэлэтникэн пенсияла н’ɵрив. Тек д’апканмиар анӈаниӈу од’ин миан н’уӈэн анӈанила.. Айет-айет тэгэттэм гɵникэн. Н’ан йав укчэнд’им?

О, буги ад’ит гэлэллэттэм, урэкчэӈи. Эрэ коhоми гɵнив ɵтэл? Коhолкан биhэм, бэйд’и дуктаӈу. Би коhом дукассирив, тараӈи таӈдаку:

Гору-да бисид’и

Би буги урэкчэӈи,

д’иӈ илкын hанынд’и

hокан ад’ит гэлэллым.

Бадикар урэкчэн hэйэдукун

Орам кɵсчиникэн кɵйэчɵвми,

н’ӫлтэн элэкэс hиэддин

Ад’ит ай биврэн.

Илэ-бул тэҕэлɵ-тэҕэлэ

Кэкучэн кэкунни исибэн,

Чукачар икэмутун долчими

би hоч-hоч ɵрэӈчигрэрым.

Бɵйд’и дуктаӈу тар.

Ɵтэл былыргыв д’албу, эн’муйэ укчэӈгэрэр, муттулэ Кагдинд’ала орон д’уганиду д’угад’аклан эгд’эн-эгд’эн Һэвкичэн гэрбэ урэкчэн биhни. Тар урэкчэн hэйэлэн, окутта –нивуттэ урэкчэн hэйэлэн ойчирид’и иччэ, мэлэ бэй этин ойчир урэкчэн, эгд’эн урэкчэн бичэ. Тарак hэйэлэн иссид’ур тарак бэй иттэкэн эгд’ун-эгд’эн -эгд’эн элди урэмэкэн уӈэн элд’эмкурул hол-hол эгд’эр элд’эр бичэл тарак урэкчэн hэйэлэн. Таров боллар ноӈортон укчэӈгэрэр: «Эрэк мут д’улдэлит тɵгɵтчэ бэйэл. Эрэк тɵрэӈэт илам анӈану боди бичэ, илам анӈану дурчэ, илам анӈану эгд’эн удан бичэ. Тɵр бутучэнни мɵ оча, бутучэнни мɵлэ уӈчэ. Тарит таро бутунни мɵ оча. Тɵми-дэ тарич эгд’эн мɵ очалан уӈчэл. Тарак эгд’эн урэкчэн hэйэдун мут д’улдэлит бичэл бэйэл таду бичэл мɵлэ эдэвур тикрэ, биссичэл эрэк урэкчэн hэйэдун, -гɵникэн укчэӈгэрэр.- Тарит мут боллар эрэк дулагал биhɵп. Тарак эгд’эр бэйэл мут д’улдэлит hол эгд’эр бэйэл уɵскэчэл эбит. Тарит тик боллагына мут дулагал биhэп. Мут эрэк дулагал эмиэ эмэд’эллэкэт эгд’эн боди, эгд’эн удан йак оракан эмиэ тачин бутучэнд’ун тимирэннэт, аччал оннал биhэп. Тарит мут амардадут hо-hо кɵчукэкэр чуриба гэрбэ бэйэл мут амардадут уɵскэд’ир гɵникэн укчэнгэрэр былыргыл». Таров дɵссɵ гɵӈнэр: «Умӈи чурибачар гэрбэл мут амардадут уɵскэннэл бэйэл уӈчэнтэн олдичантан удики диэн кɵчукэн бид’ин таррочин олд’адад’ир»,- гɵникэн укчэнгэрэр.

Д’албу ɵтэл обычайу hоч-hоч ытыктаграр. Колобур би эйму таӈаралкан биhин «Богородица» гэрбэ. Тарит таӈаран hэтукэн боллар, муӈгэрэн туспа муӈгэрэ бигрэн. Тарак муӈгэрэи hо-hо манылагран, туспа оронду инун, наар айу анӈамтывтакан ойу таду мунгэрэди таӈараи hэтуктун, таӈарай мунгэрэдун наар айуткан, ат наӈсилав, айуткан ойу hин’уткаран. Тачин манылагран таӈараи. Таӈаралкан биhин hо ай. Тарит муӈгэрэн болла hо ай муӈгэрэ н’ан дɵссɵ даhйилкан, даhйин бутунни он’ача. Он’ача биврэн. Эмгунни болла бутунни неhа. Неhач эмгум hаӈангаран, оран эмгумэн. Эрэгэр н’улгэвэткэрэм. Мутэ илан hутэлкэн отмар урэкчэндулэ н’улгэвэттилти. Д’ɵр hутут урэкчэнду куӈал оритан. Эрэк экэӈу hунад’у куӈа орин урэкчэнду, Силэк гэрбэ урэкчэн дэрэндун. Толя гэрбэ омолгову Каҕдынд’аду куӈа орин эмиэ д’уганиду стададу. Ɵмэн hуту эмиэ Арылахту куӈа орин-да боллар, hин урэкчэндулэ илан hутэлкэн отмар урэкчэнду hɵллɵткэрэрэп. Тадук hойал оракатан эгд’эӈэлбу hурэлбур осколала ид’иллэкэкэтэн дьэ сыhыла ирид’ур сыhыду д’угад’алн’алти.

Һадун тɵрэми hоч-hоч гэлэвэттэм. Тик укчэнэммэттэм-дэ того деттэккэ эвэди тɵрэри-дэ бэй адукин. Эвэди тɵрэрив укчэндив-дэ бэйу эhни hоч бакалдаватта. Тɵрэми, буг, урэкчэӈи hоч-hоч д’оваттом, гэлэвэттэм тик-тэ.

Һоч тɵнӈэгрэр бутучэмэн. Холобур акнилти, амму уйамкам маватта болла, тарит маракотон миррэн йаван hу эннэвэн чикир гɵникэн мутту эстэн миррэн-дэ чикивкаӈнар. Н’ариткан эрэв чикиннан, аhи эннэн чикир гɵникэн. Эстэн чикивкаӈнар. Таров мут холобур акнилбур мадуӈутон уйамкам-гу, йав-гу миррэн чикиракат экичэл йав-да мар, экичэл мамалло, экичэл кыайан мар окичал уйамкам-да, буйум-дэ. Ɵмнэкэн эливун-дэ ирэккул акму тачин миррэн чикичалат букатын йав-да эч мамалло. Тачин-да майрин. Тарит тар таров боллар миррэн эчин hумэч hаӈандивчин hаӈандит эмиэ hиргатникан.

Би куӈа биӈсиву ɵмнэкэн осколала мут ɵтэл уɵрэнэӈсиӈсивур учокот бадуд’онноттор атырд’ак ыйыгар, август биаглан кайыhаккал урэкчэндук сыhыкки учокоч оран’ hɵргэрэрэп осколала уɵрэнэӈсивур. Тараком hамолет-та ачча, массына-да, йак-та. Учокоттакан айанначан’аттоп. Һумтэчэнду эйду д’эбэвэттэп. Бад’икар айаннаhнид’ур hиэhэчэндулэ истала учокот н’улгэд’эннэп. Тачин ɵмнэкэн н’улгэддэкэт, айаннаддакат арай абыга букатын бɵӈкэрид’эд’эй муттики маӈдинни ичун. Букатын муту кɵрдɵ кɵрбутунэн маӈдин. Тарит н’оҕоӈон мут бɵгɵнти Михаил Михайлович диэн биhин орон бригэдирэн, ноӈон н’оҕоддон. Тарит тар ноӈонтикин: «О, тарак йак-ко эмэддэн»,-гɵникэн гɵнɵкɵт иттид’и, hэкэркинид’и пэктэрэнни. Амардалат эмиэ ɵмэн бэй биhни. Илан куӈа биhэлти. Тарит таро нонон маӈдиривчими эмдэн букатын пэктэрэнни-дэ ойлин. Тарит гиавракан пэктэрэнэкэн тэгэндэн. Тарит таро тɵгɵндэрид’и тɵттуру маӈдиhинд’иддакан илилай пэктэрэнилэй дьэ урэврэн. Тачин урэврид’ур нулгэддил бэйэл мут инуннэт-тэ, йат-та ачча, тɵми-дэ тачин улдэн эмэптин. Нандаван ɵрɵ гаримдаhал биhитэн. Тараком боллар улдэвэн-дэмур уӈгэрэр гайсидукун кɵчукэн улдэв гачал бид’ир имсэн’унни. Таров тар тиарӈарар, имсэн’унни улдэвэн тиарӈарар. Таров тар боллар йаттукун тиарувми ай бикич, йалтукун тиарӈарар. Таров д’оӈчирам.

Ɵмнэкэн стадала орам кɵсчиддэп, нɵҕни, тарит кɵсчиддэкэт букатын оралти эмискэ hинтамалло. Йадукут hинтам гɵникэн иттэкэтэн арай н’арил биhɵлкэ ɵмэн таррочин абага оралбу hинтакаддон. Таров эмиэ таду урэвритэн. Тар урэвчэлэтэн д’ɵрэкэн иттив ноӈман.

Мата муттулэ урэкчэндулэ мата ɵтэл-дэ hойа бигрэн. Таров боллар ɵтэл д’атач маҕрар. Д’ат кɵӈул этэ ол hаҕына, ол иhин д’атач. Ɵмнэкэн арай уйамкам нэкчэлэтэн мут н’иhурэп уӈнэ. Тарит н’иhуникэн иттэкэт арай д’улдэлэт окат hɵлилэн, му эйэннин hɵлилэн ɵмэн оран дэсчин. Тарит тар иттэкэт арай тик мут д’улдэкэндулэт мата мɵв уйуникан иӈала тɵдɵӈɵн уд’он биhни. Д’иӈ улокча. Муттук багар н’онча бид’ин, hɵрчэ, н’онча. Тарит тар мучуникан hɵӈɵн’эке мучуникан, hатараллон мучуддокот. Тарит тар hɵӈɵн’укэн-дэ таров иэлтэндуӈут д’оӈчирам.

Ɵмнэкэн боллар корал hагана, коралла илбэрит илан стада коралла. Мут стадавут д’уллэ коралла. Тарит таро н’ɵвкэн илам-гу, д’ɵр-гу инэӈу таӈнид’ур. Тарит тар н’ɵвкэнчэлэтэн стадавут н’ан мата ичэ оралбут ыстай. Тарит тар таров мутɵ ноябрь биагла кɵсчивкэн муту долбиниӈман. Учокоч бадуникан кɵсчирэп. Тарит таро стадавур ɵмэн-дэ тɵрду чакрид’ур эрэли бодив эчин дуруникэн ыстадав эрэли долбуну устадун hатарсиду бадуваттуӈур д’оӈчирап. О, иӈэн’эке, hо-hо иӈэн’ биhин. Тар hуӈун’эке бивэттэн hатарсиду кɵйэчэвми орам эрэли бадуhникан, кɵйэттэкэс тар-да бутунни hатарран, эдук-тэ эмэннэмдэстэкэн багар. Ол курдук араhнай бэй hэллɵткэрэн. Тик боллар пенсийэлэй н’ɵдуӈу гор одни, тɵми-дэ эчин hɵллɵтчɵттэм hурэлдулэй.

-Упэ, аhи он балдукаӈнача?

-Мутту боллар мов ɵн’эгрэр, эчин ураhав эчин. Тарит эчин эр тэгэтчин. Эчин биникэн куӈалгарарап. Һо ай бигрэн ката. Һинмач һот куӈалгаран. Би эн᾿му бэйд᾿и куӈаллгаран, ноӈон бабушкаhыт биhин. Таров тар стадалдула аһал куӈаллад᾿аллакатон эн᾿мув гэлнэгрэр, эн᾿му куӈалгаран аhалбу. Тараком медик-тэ адукун урэкчэндулэ. Би д᾿алн᾿уми өмэнду биникэн куӈалгараром. Куӈалрап. Тар куӈалчалат боллар эмгунду төгучэкэӈнэн эн᾿му оран эмгундун, бэйду бадуридус эмгунду. Дэлби букатын калбылавканни, дэлби ыгат уӈэч. Дэлби калбыт калбылавкаӈнан. Н᾿ан эсни hуклэhэмкэӈнэн. Адив инэӈу эһэп һуклэһэӈгэрэр. Төгөчөд᾿энэнни эмгунди, д᾿өбөнни, төгөчөнни. Сибиэһэй ором маро. Д᾿эӈтэ. Тар төгөчэнни таду. Н᾿ан бэйд᾿и н᾿өһөнни эһэнни дэсчиддэ, куӈаланни-да бэйд᾿и төллэ н᾿өскэрэрэп. Һоч hинмат куӈа оҕран Люда. Люда куӈ᾿а од᾿иӈсин һо һэбд᾿эн᾿. Дьэ н᾿улгэрэп-н᾿улгэрэп. Мө эйэһэнд᾿иллэн. Эрэк н᾿улгэннэт болла бутунни урэкчэнэт эррөчин кадар эрэли. Тарав йами-да эрэк мө этлэн эйэһнэ давуннат. Таров иэлтэннэт таров апкиту, апкит гөвэттэ. Тачин инэӈ устадун н᾿улгэрэп-н᾿улгэрэп тарит н᾿улгирид᾿ур өринэп апкит һолдадун, Нуӈгэчэн гэрбэду төрду. Тарит тар өринчэлэт Люда тимин бадикар миан өмэндулэ балдан, куӈа он эрэк. Би д᾿иктиргэдуӈу биһни тараком уӈэ таров инэӈу мө эйэһнэн букатын эчин кадардук, ӈэлэму мɵчэкэн эйэhнэн оровна эрэк аси куӈа оддакан, н’ан кэкучэн эмдэн. Нэлкэ май биаглан н’ан кэкучэн эмдэн, мɵ эйэhнэн таров инэӈу, Люда балдаддиван инэӈив. Тала бэбэв-дэ онна йак-та ачча, бутунни урэкчэнду йак мон бид’ин, мо ачча. Тарит эн’му hиаткакалди эчин эрɵ уӈдид’и орид’и орин, таду hин’аhникан Каҕдынд’а гэрбэ Айавна гэрбэ д’угад’аклавур исрап. Тала исрид’ур дьэ бэбэгэн ор. Тугачаӈчирап ин ойдун, тугачаӈтиникан тар молкандула тɵрлэ, ин ойдун тугочоӈчиникан иhурап. Дьэ тарит тар молкандула тɵрлэ иссид’ур дьэ бэбэгэн йаган ор. Тара бэбэн боллагана оран гадон олдандун бэбэбэн инунни, гадон болла муӈгэрэ ин бивэттэн, гаhон гɵникэн. Тачин инуврэр. Эрэк аси инуӈу-дэ устадун н’улгими букатын эсни hоӈгарар. Һо ай.

-Һи он н’ɵрис бɵйлэ?

-Би кэргэму бетеринэр уɵрэкбэн бутэррин, н’окиси, Арылах бɵйɵн, урэкчэндулэ тɵгɵттин. Гору, адив-да анӈанив улгимирин. Тарит тар тɵтчэлэн, урэкчэндулэ тɵтчэлэн тала миэрнив. Миндук ади тунӈан-гу анӈанит ака биhин. Айет тэгэттилти. Тунӈанмиар анӈаниӈат кинигэлэ н’ɵрилти, тунӈанмиар анӈаниӈнай муту кинигэлэ дукритан. Тик н’уӈэнмиар анӈаниӈат од’ин hотуру эмиэ тэгэттэӈэт.

-Ирбэчэн д’у биврэн hундулэ?

-Эвэн эптиӈэн биҕрэн, ураhа гэрбэн. Оран нандад’ин тэргэhэч hаӈангарар эптиӈу. Эймучикэн н’улникэн hаӈанад’аӈгаран. Ɵмэндулэ эптиӈ гадлан иланмиар нанда элэкэн’ гɵӈнэн. Таров бутумэн иникэн, тэргэhэвникэн hаӈангаран. Эвэн д’ун эптиӈэлкэн. Эн’му эррɵчин эптиӈу hаӈангаран. Тарит дулакандулан тоҕу дурурукэтэн таду дуруhникэн дьэ д’эбдэй hуйутэнни элэ дьэ. Һамай мукалдалкан-да тɵрду, дуручэннэс тɵр мукалдалкан тɵр бимнэн. Тарак мукалда ойдун дуруттэкэс эсни hэбгэн. Эсни hэбгэн гɵникэн наар таррочин гэлэтэггэрэр мукалдалкам, бɵӈкэчэлкэм тогу дуручэвэндулэ. Тарит ɵйдэлэн дɵссɵ иэкэтэн гэрбэ биhни, тар иэкэтэндулэ боллар чайникалбур, иэкэлбур таду олдаӈчиникан hуйуткэрэр. Чоӈал гэрбэ эмиэ бивэттэн эптиӈнэ д’ула. Чоӈал гэрбэ тагдала, амаргидалан бивэттэн.

(Рассказывает по фото)

Тавор мут тэгэчэддэп ɵтэл hурэлбур кɵчукэр биӈситэн. Эр гиаву эр тэгэттэн, эр эн’му, эр би н’ан hурэлти кɵчукэр биӈсивур. Люда эр илаттан, тарит Толя, Василек. Эрэк боллар эр Люда-ра биhин hутэн таракам ɵмэн. Эрэк стададу тиктэӈэт. Нэӈгичэн дэрэнни. Нэлкэ, орол тугэддэкэтэн, май биаг бичэ бид’ин араhа. Эр иманда дɵссɵ эчэ ирэллэ, 54 сыллахха эрэк тикчэ биhэп. Эрэк нɵӈилбу тэгэчэнрэ. Эр би биhэм, тарит Степа гэрбэ нɵву, эр уонна Ньукулай гэрбэ. Ноӈорн’унтон эр тɵрүɵх саҕана орон тугэддэкэн кɵсчиникэн тиктэӈэт 54 сылахха. Эрэк-тамар эрэ эрэк эн’му нɵнɵ Петр Громов гэрбэ биhин. Тарак эрэ hурэлн’уми, кэргэн’уми. Эрэк эрɵ н’улэhэндэвур эмиэ тавор оралбур hɵпкɵнид’ур картыскала ката тикэнчэл. Молакан гэрбэду тɵрду тиктэӈэн. Эрэк эр-дамар эрэк би омолгову. Эрэк-тамар hурэлн’уми тиктуӈу д’уи тɵлдэлэн. Эрэл билигин бутунни hагди эгд’эр бэйэл. Би эр биhэм, Люда элэ, илэ, эр-гу биддэн.



Авторизация
*
*
Генерация пароля