Меню Закрыть

Аудиовизуальный фонд исчезающих языков

Эвены и их язык

19 22 32 16 34 27 23 25 28 29 30 31 17

Якутия

Тундренные юкагиры

30

Якутия



Верхоянский улус

 



Аудио запись Дыдаева Мария Тимофеевна

Эвенка, родилась 05 января 1946 года в п. Табалах Верхоянского района ЯАССР. Род Мэмэль. Почетный гражданин Эвено-Бытантайского улуса РС (Я), ветеран труда, отличник сельского хозяйства РС (Я), награждена знаком «За вклад в развитие народного творчества РС (Я)».




Би абагаву Атласов Павел Семенович гэрбэн бэй бичэ. Ноҥан Мома, Томпо, Верхоянскай районла эрэгэр нулгуникэн бэйди куҥалними бивэтчэ. Нонан атикаман эсэм хара, Нидэ эсни хар. Эсни укчэнгэрэр. Ноҥман хэек бичэн говрэрэр, ол аата юкагир гу, чукчэгу гоникэн бичэн урэчин. Нонан эрдэ көкэчэ. Ноҥан надан куҥалкан бичэ. Наар оранду гургэвчичэ. Би кочикэнду деҥчираку муттулэ өмнэкэн ученай Лебедев В.Д. өлэ дюмача ноҥан абагинюн палаткаду тэгэттитэн, тарав ноҥар эрэгэр дукаттан абагав. Даммар икэв икэникэн нимкалам укчэнникэн. Тарав эрэгэв деҥчирам. Мин дялбу Илин Тасла экспедицияла каюрач гурэвчичэл уhу. Тарбач Табалакла колхозла орандула гэрэвчиритэн. Оттон муту куҥалбу осколала Верхоянскай төрэҥнэн Табалакла эмуритэн оран унтулкан, куҥал бихит. Булат таҥас ачча бисин. Некадич ҥидэ, ҥэдэ эсни хар. Дялти хачал харитан. Оскуолала иридюр накадич хупкутта буоллага. Элэ хо маҥ уркэ бисин, куҥал эвэн куҥалбан иттидюр , эчин гөни, эчин төрэр дяргиватты. Тарав некадич пыа. Пы-па эвэн кыыhа. Гөникэн мостала нодаридюр хэкивэттэ.

Акандула вур мэтурэп тарав кусикэчил мину дюсэтми. Тарбач ноҥман учителил директор неир. Аканти боллагына стадаттан дэрискэн халгын амардалин бэил мурань хөтучэл, тарав бакридюр обратно эмучэл. Амму боллагына алтынила эмдим числола эмдим говэттэн эбэhэт эмгэрэн хода эрус бивэттэн орэҥчиникэн тарав нелеруй уямкан улэрэвэн, оран укэньмэн умэвэттэн. Ноҥаннюн эмутту тарак куҥа мину патакран, мину хэкин гоникэнамандулал госчирэм, тарав ноҥан куҥалбу эскинэирминтэки маҥчисли он некчип, маҥчили гургэачилихупкутин элэ говрэн. Нэлкэни адакан, нөлтэн хэрэкэн, ням одакан оддир нэтэр, тала инэҥлэ мочучисли гони.

Эньму боллагына дөр мяр надан анҥанилан молэ тэкриди, ягалча бисин тарбач көкэрин, горла тала стадола тала икирин бисни. Мину боллагына эньму аяннаникан ойлэн балдача. Тарбач ноҥартан Дюлтани гэрбэлэн төрлэ Укучин гэрбэн бэилдэлэ исчал. Эньму боллагына дюла иссади абдуй. Хэркэ нукча мосталамунрукан икирилэн дилу коктас тикчэ бисэм. Тарак Укучин атиканни Майя гэрбэ. Мунрукан нанридин төгла яриди дурэриди дилукаптача. Тарөл Укучин амму энтэкэе неичэл, яв тарав маннак өмэнди нэичал. Онтон тар Укучин бэй гэрбэв атикандун Майя гэрбэв бочэл.

Тарав бэю Батагайла бакалдарив, хари бэилдэлэ тэгэттэн, хэбдекэнэн бэй. Мину улгумин идук эмэнри, хи ҥи куҥан бисэнри. Би Атласов Тимофей гэрбэ Табалах эвэн бэен, атканни бисэм гөнэм. Тарав хэкэркиникэн дэлби орэлдэн, кэмнуникэн би куҥаву бисэнри, тачин, хи балдарис. Би атикаҥу Майя гэрбэлэкэн бисэнри. Нян тунҥан (солковаю) бөн. Тар инэҥэлэ, тар хоя (харчи) бисин. Якутскайла истала проезд уюн (солковай) бисин. Тарав бэю эчу бакалдар ол иhин эрэгэр деҥчирал. Стададук хиланикан бивэттин. Тараву врачил боллагына гөвэттэ өмэнду төрду балдачал бисисэс теми букучунэсэсс бутэнэлрэ гөвэттэ. Бу дялнимур эвэдич төрэткэрэру ол иhин төрэҥнур эчилбун амҥар. Тар бэилнюн адикун бэй эмэптэп. Букучин нян өмэккэн эмэптэм орэчин тек, хари бэилдук. Верхоянскай района боллагына дяпкан төрэри бэй бисни, эвэди хари. Тарал бэил букэчин хагди бэил. Эвэн-Бытантай адикун бэй эвэн төрэҥэн дялта одда. Школала хупкуттэ даганы куҥал эстэн аявра, хо ургэттэ эникэн аявра ургэттэ. Адикум төрэм хачал бичэл. Тар да бини эвэди төрэнти эдэн яр ачча одан дебэппит, ай боллагына мулгуттум оттон. Школа багар ядин хупкуттин хупкутникэн ай бимчи боллагына. Тачин.



Авторизация
*
*
Генерация пароля