Билим (наука) сылыгар учуонай тыла-өһө болҕомтоҕо ылыллар буолла. Ол курдук, биһиги институппут, тыл үөрэхтээхтэрэ саха тылын үөрэтиигэ тутаах суолталаах буолалларын быһыытынан, тыл туһунан кэпсэтиигэ өрүү кытталлар, санааларын үллэстэллэр. Бэс ыйын 23 к. “Саха” НКИХ “Талбан” быһа биэриитигэр саха тылын салаатын үлэһитэ, тыл билимин хандьыдаата, социолингвистика хайысхатыгар элбэх үлэлээх Нина Иннокентьевна Иванова кытынна.
Кэпсэтии “Саха тыла туттуллар эйгэтэ кыараата дуо?” диэн тиэмэлээх буолла. Тыл сүбэтэ, ХИФУ, СМИ, ыччат кыттыылаах санаа үллэстиитигэр элбэх сонун чахчы иһилиннэ. Н.И. Иванова биэриигэ маннык сүрүн санааны эттэ: “Глобализация, барыы-кэлии үксээтэ. Кибернетизация, информатизация тылга сабыдыала күүһүрдэ. Биһиги институппутугар саха тыла уопсастыбаҕа төһө туттулларын, ханнык араҥаҕа киэҥник тарҕаммытын, сахалыы кэпсэтии төһө аччыы дуу, үксүү дуу турарын үөрэппиппит балачча ыраатта. Ол иһин, араас чинчийиини ыытан, ырытабыт уонна туһааннаах түмүгү оҥоробут. 2021 с. бэс ыйынааҕы чинчийииттэн быһа тардан эттэххэ, Дьокуускай куоракка оҕо төрөөбүт тылынан саҥарбат буолла диэн ыйытыыга бырыһыаммыт улааппыта көһүннэ – 76 %. Оттон ыйытыкка санаа маннык хартыынаны үөскэттэ: “эдэр ыччат төрөөбүт тылынан саҥарбат буолла” диэччи – 51 %, “сахалыы кэпсэтэр эйгэ кыараата” дии санааччы – 47,5 %, “судаарыстыба өттүттэн көдьүүстээх бэлиитикэ суох” диэн ырытан көрөөччү – 35 %. Вилюяна Никитина салайар “Ийэ тыл кэскилэ” диэн уопсастыбаннай түмсүүнү кытта ыкса үлэлиибин. Кинилэр эмиэ араас ыйытыгы ыыппыттарыттан биир чахчыны аҕалабын: толору ыраастык сахалыы саҥарар, кэпсэтэр уһуйаан оҕото 34 %-ҥа тиийэ түспүт. Билигин тылбытын орто уонна аҕа саастаах дьон тутан олорор эрээри, ити сыыппаралартан киһи дьиксинэр. Дьиэттэн атын эйгэ – гаджет, тэлэбиисэр – улахан содуллаах буолла”.
Биэрии киэҥ эҥсиилээх, ырытыылаах буолла. Ол туһунан ссылканнан киирэн көрүөххүтүн, санааҕытын үллэстиэххитин сөп.
ГЧИ саайтыгар анаан Егор Николаев суруйда.
